تاثیر شکست مذاکرات هسته‌ای بر بازار نفت ایران چیست؟
آمریکا می داند توسل به نیروی نظامی برای متوقف کردن عملیات فروش نفت ایران، خطرات بسیاری دارد چرا که نظام ایران به طور مستقیم یا غیرمستقیم انتقام خواهد گرفت.
به گزارش تازه‌نیوز، الاشرق الاوسط در مقاله‌ای به تاثیر مذاکرات بر قیمت و صادرات نفت ایران پرداخت و نوشت: هر مسئله ای که به ایران ارتباط پیدا می کند –از جمله تحریم ها- بر بازارهای انرژی تاثیر می گذارد. نه فقط به این علت که ایران صادر کننده نفت و عضو اصلی اوپک است بلکه به این علت که ایران برق و گاز و فرآورده های نفتی مثل بنزین را هم به کشورهای همسایه خود از جمله عراق صادر می کند و همه این مسائل به وجود تحریم ها علیه ایران یا نبود آنها مرتبط است.
از نظر سیاسی، سیطره ایران بر عراق و سوریه و لبنان و یمن، هرگونه تلاش بین المللی را برای مجبور کردن ایران به عقب نشینی و تسلیم شدن، محدود می کند. ایران همچنین باور دارد دولت بایدن در صورت شکست مذاکرات، کار زیادی نمی تواند انجام دهد چرا که گزینه هایش محدود است و ایران هم می تواند در زمین و دریا در منطقه مشکل ساز شود.
توانایی آمریکا برای متوقف کردن صادرات نفت ایران محدود است زیرا ایران راه های فروش نفت را یاد گرفته است و کشورهای متعددی از جمله چین و کشورهای همسایه ایران، از این اقدام حمایت می کنند. همچنین آمریکا می داند توسل به نیروی نظامی برای متوقف کردن عملیات فروش نفت ایران، خطرات بسیاری دارد چرا که نظام ایران به طور مستقیم یا غیرمستقیم انتقام خواهد گرفت.
در چنین شرایطی به نظر می رسد بهترین ابزار تشدید فشار بر ایران، کاهش قیمت نفت است ولی این کار بدون موافقت کشورهای خلیج فارس امکان پذیر نیست. اما این کشورها با کاهش قیمت نفت موافقت نخواهند کرد زیرا بازنده اول و آخر، خودشان هستند.
دولت بایدن برای پی بردن به علت شکست تحریم های ایران باید بین «نظام ایران» و «کشور ایران» تفاوت قائل شود و به منافع دیگر کشورها مثل چین و هند و کشورهای همسایه ایران هم نگاه کند. کسانی که از تحریم ها سود می برند –اعم از ایرانی ها و غیر ایرانی ها- هیچ نفعی در همکاری برای دستیابی به توافق ندارند. تجارت نفت ایران در انحصار گروه بانفوذ کوچکی در داخل ایران و گروه های بانفوذ در کشورهای همسایه ایران است که به محض لغو تحریم ها منافعشان به خطر می افتد. چین نیز در سایه تحریم ها می تواند نفت را ارزان تر از ایران بخرد و راه حل این است که این شکاف جبران شود یا این که هزینه رعایت نکردن تحریم های ایران، بسیار افزایش پیدا کند.
اقدام دولت بایدن به تشدید تحریم ها، تاثیر زیادی بر مقدار نفت صادراتی ایران نخواهد داشت مگر این که کشورهای همسایه ایران و چین را متقاعد کند نفت ایران را نخرند و به قاچاق آن کمک نکنند. از این رو تشدید تحریم های ایران تاثیر زیادی بر بازار نفت نخواهد گذاشت هرچند ممکن است دلالان قیمت پیش خرید نفت را اندکی افزایش دهند. بنابراین کاهش صادرات نفت ایران در گرو رفتار مشتریان آن است به ویژه که تحریم ها، ایران را از صدور نفت باز نمی دارد هرچند مانع پرداخت بهای آن به ایران می شود.
هرگونه اقدام نظامی در منطقه از سوی آمریکا یا اسرائیل به طور مستقیم بر قیمت نفت تاثیر خواهد گذاشت و احتمالا آن را به میزان زیادی افزایش خواهد داد. احتمال اقدام نظامی، با شکست مذاکرات و نزدیک شدن ایران به غنی سازی اورانیوم در سطحی که امکان ساخت بمب اتمی را به این کشور بدهد، افزایش می یابد. مشکل اینجاست که هرگونه اقدام تلافی جویانه ایران احتمالا علیه آمریکا یا اسرائیل نخواهد بود بلکه علیه کشورهای همسایه یا کشتیرانی در خلیج فارس خواهد بود.
اما در صورتی که ایران و آمریکا به توافق برسند، مقدار صادرات نفت ایران در کوتاه مدت تغییر زیادی نخواهد کرد و هرگونه افزایش صادرات، نتیجه فروش میعاناتی خواهد بود که در نفتکش های بزرگ ذخیره شده اند. شواهدی تاریخی وجود دارد که نشان می دهد اگر دولت ایران متقاعد شود که توافق به دست خواهد آمد، صادرات نفت خود را کاهش می دهد و مخازن نفت را پر می کند تا بعد از آزاد شدن صادرات نفت، آن را بفروشد و علاوه بر اثبات توانایی خود برای افزایش تولید نفت، به مردم خود نیز چنین القاء کند که تولید یا صادرات نفت را به علت توافق، افزایش داده است پس توافق، مفید بوده است. اما در واقعیت، امکان افزایش تولید نفت ایران در کوتاه مدت، محدود است. افزایش تولید نفت ایران یک ماه بعد از امضا و اجرای توافق آغاز خواهد شد و بعد از حدود یک سال به اوج خود خواهد رسید. بعد از آن، میزان تولید نفت ایران به مقدار سرمایه گذاری های خارجی به ویژه از سوی فرانسوی ها در بخش نفت ایران بستگی خواهد داشت.
خلاصه این که شکست مذاکرات هسته ای با ایران، تغییری در ساختار بازار نفت ایجاد نخواهد کرد مگر این که چین و کشورهای همسایه ایران تصمیم بگیرند از ایران نفت نخرند یا به قاچاق آن کمک نکنند. اما موفقیت مذاکرات، در کوتاه مدت تاثیر اندکی بر بازار نفت خواهد گذاشت و تاثیر آن در میان مدت و بلند مدت نمایان خواهد شد. مشکل اینجاست که اگر اوپک در آینده مجبور به کاهش تولید نفت برای افزایش قیمت ها شود، ایران به مانعی در برابر این برنامه تبدیل خواهد شد بنابراین می توان گفت بزرگترین خطر دستیابی به توافق برای بازارهای نفت، مخالفت ایران با هرگونه کاهش تولید خود در آینده به منظور متعادل کردن قیمت نفت است. به این ترتیب تاثیر بزرگ توافق هسته ای بر بازار نفت، در زمان کاهش قیمت ها نمایان خواهد شد نه در زمان افزایش قیمت ها.
