مذاکرات ایران و آمریکا درباره زندانیان، به معنی مرگ برجام است یا احیای آن؟

اما اکنون برجامی در کار نیست و مسائل پادمانی و تضمین‌ها باقی مانده است. بنابراین اگر این مذاکرات به نتیجه برسد، شاهد تبادل زندانیان پیش از داستان برجام هستیم و دیگر برجامی احیا نخواهد شد. یعنی توافق تاکتیکی به جای برجام.

اما در معنای خوش‌بینانه، از نظر کشورهای غربی، برجام به مشکل خورده یا هزینه توافق افزایش پیدا کرده ولی برجام می‌تواند در آینده دوباره در دسترس قرار گیرد. از این رو در مقطع فعلی، ایران و آمریکا با تبادل زندانیان و توافقات تاکتیکی دیگر می‌خواهند هزینه توافق را کاهش دهند.

امروز کشورهای غربی بعد از اتفاقات اوکراین و بحث استفاده از پهپادهای ایران توسط روسیه علیه اوکراین، تحت‌تاثیر نخبگان برای عدم‌مذاکره با ایران تحت فشار هستند. از طرف دیگر ایران نیز در شرایطی که احساس می‌کند در وضعیت ایده‌آل قرار ندارد، تمایل زیادی برای بده بستان در حوزه برجامی ندارد. در چنین شرایطی یعنی در بن‌بست مذاکرات برجام، طرف‌های مذاکره‌کننده به دنبال روزنه‌ای برای بازگشت به میز مذاکره هستند تا زمینه احیای توافق هسته‌ای را فراهم کنند.

به نظر می‌رسد که این روزنه تبادل زندانیان است که قرار بود بعد از احیای برجام عملی شود، اما متاثر از ظهور متغیرهای جدید در روابط ایران و پایتخت‌های غربی و تعلیق گفت‌وگوها، در فضای کنونی به عنوان اقدامی تسهیل‌کننده در دستور کار قرار گرفته است. ایران و آمریکا در زمان دونالد ترامپ نیز از طریق واسطه‌ها در این خصوص در حال رایزنی بودند.