رویداد۲۴ نوشت: با افزایش نگرانی‌ها نسبت به اجرای مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، بحث درباره مذاکره ایران و آمریکا بار دیگر به صدر اخبار بازگشته است. علی لاریجانی، دبیر تازه شورای عالی امنیت ملی، در توییتی نوشته: «راه مذاکره با آمریکا بسته نیست. آمریکایی‌ها فقط حرف از مذاکره می‌زنند و پای میز مذاکره نمی‌آیند و به غلط می‌گویند جمهوری اسلامی مذاکره نمی‌کند! در حالی که ما به دنبال مذاکره‌ی عاقلانه هستیم.» این اظهارات در شرایطی بیان شد که رهبر انقلاب هفته گذشته و در سخنرانی روز یکشنبه خود اعلام کرد که مسائل ایران و آمریکا «حل‌نشدنی» است و افرادی را که خواستار مذاکره مستقیم با واشنگتن هستند، «ظاهربین» خواند.
تناقض در سطح حاکمیت؟
ورودی علی لاریجانی به عنوان چهره‌ای میانه‌رو به شورای عالی امنیت ملی امید به ایجاد برخی تغییرات در مواضع ایران را ایجاد کرده بود لذا طرح دوباره موضوع مذاکره، از سوی بسیار قابل تامل است. او می‌گوید ایران مذاکره «عاقلانه» را رد نمی‌کند. اما هنوز روشن نکرده منظور از این مذاکره چیست و چه خطوط قرمزی دارد.
در سوی دیگر، سخنان اخیر رهبری نشان می‌دهد که مسیر مذاکره به خصوص مذاکره ایران و آمریکا هموار نیست. مادامی که بالاترین مقام کشور مذاکره را «بی‌فایده» بداند، ابتکار لاریجانی بیشتر به نوعی تاکتیک سیاسی به نظر می‌رسد تا یک مسیر واقعی برای توافق.
موضع دولت و محدودیت‌های عملی
دولت نیز در مواضع رسمی خود از «مذاکره منصفانه» سخن می‌گوید، اما بارها تأکید کرده حاضر به عقب‌نشینی از برنامه هسته‌ای نیست. تجربه پنج دور مذاکره پیش از حملات اسرائیل نیز نشان داده که طرف غربی حاضر به پذیرش غنی‌سازی نیست و تا وقتی یکی از طرفین از موضع خود عقب نشینی نکنند، گفت‌وگوها نتیجه‌ای نخواهد داشت. فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی سه کشور اروپایی نیز شرایط را پیچیده‌تر و زمان را برای ایران محدودتر کرده است.
اظهارات اخیر مارکو روبیو، درباره بی‌فایده بودن مذاکره با ایران هم بازتاب گسترده‌ای داشت. چنانچه اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه ایران تاکید کرد: «این آمریکایی‌ها هستند که هیچ‌گاه به تعهداتشان پایبند نبوده‌اند و حالا هم ژست مذاکره می‌گیرند.» این نوع موضع‌گیری در واقع پاسخی بود به ادعای واشنگتن مبنی بر اینکه ایران در مذاکره انعطاف نشان نمی‌دهد.
راه واقعی یا تلاش برای مدیریت افکار عمومی؟
با کنار هم گذاشتن این مواضع، چشم‌انداز مذاکره چندان روشن نیست. از یک سو لاریجانی سعی دارد در مقام دبیر شورای عالی امنیت ملی روزنه‌ای از امید نشان دهد و راه گفت‌وگو را باز نشان دهد. از سوی دیگر، سخنان صریح رهبری و نپذیرفتن شروط ایران از سوی اروپا و آمریکا (کنترل کامل غنی‌سازی و بازگشت بازرسان) نشان می‌دهد که در عمل پنجره‌ای برای مذاکره جدی باقی نمانده است.
به بیان دیگر، راه مذاکره «روی کاغذ» بسته نیست، اما در میدان عمل با دیوارهایی بلند از بی‌اعتمادی، اختلاف بر سر پرونده هسته‌ای و فشار زمان ناشی از ماشه روبه‌روست. بنابراین، آنچه امروز به نام «راه باز مذاکره» مطرح می‌شود، بیش از آنکه نشانه یک مسیر واقعی باشد، ابزاری برای مدیریت افکار عمومی و انتقال فشار سیاسی به طرف مقابل است.
نظر شما