رویداد۲۴ نوشت: اظهارات تازه مقامهای ایرانی و مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشان میدهد پرونده هستهای ایران در شرایط حساسی قرار دارد. ایران ضمن انتقاد شدید از اقدام سه کشور اروپایی در شورای امنیت، حق بازرسی آژانس از تاسیسات آسیبدیده را رد و اعلام کرده که همکاری با آژانس نیازمند چارچوب جدید است. در مقابل، گروسی هشدار داده که بدون توافق پایدار، تهدید پرونده هستهای ایران همچنان سایهافکن خواهد بود و تماسهای محرمانه ادامه دارد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان در تازهترین اظهارات خود تأکید کرده که اقدام سه کشور اروپایی در شورای امنیت برای بازگرداندن تحریمها، «ضربهای به دیپلماسی ایران» بوده و روند حل مشکلات را پیچیدهتر کرده است. عراقچی با اشاره به حمله به تأسیسات هستهای ایران گفت: «بعد از این عملیات، ناچار شدیم همکاری خود با آژانس را متوقف کنیم تا چارچوب جدیدی برای بازرسیها طراحی شود.» او افزود توافق قاهره میان ایران و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، نشاندهنده حسن نیت ایران بود، اما اقدام اروپا و آمریکا در شورای امنیت این حسن نیت را نادیده گرفت و عملاً توافق قاهره کارایی خود را از دست داده است.
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، نیز در واکنش به اظهارات گروسی گفت که آژانس «حق بازرسی از تأسیسات آسیبدیده را بدون دستورالعمل مشخص ندارد» و باید پاسخگو باشد. این موضع صریح ایران نشان میدهد که تهران همچنان حاضر است تعامل دیپلماتیک داشته باشد، اما چارچوب همکاری باید بهشدت بازنگری شود.
در مقابل، گروسی در نشست خبری خود هشدار داد: «بدون دستیابی به توافقی پایدار با ایران، تهدید پرونده هستهای همچنان زیر سایه شمشیر داموکلس باقی خواهد ماند.» او گفت حتی اگر زیرساختهای فیزیکی ایران آسیب دیده باشند، مواد هستهای، بهویژه حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده ۶۰ درصد، همچنان وجود دارد و مذاکرات محرمانه و تماسها با ایران ادامه دارد. گروسی تأکید کرد که بازگرداندن همکاری کامل ضروری و اجتنابناپذیر است.
در سطح منطقهای، وزیر خارجه مصر، در گفتوگوی تلفنی با گروسی بر اهمیت اعتمادسازی و فراهم کردن شرایط لازم برای تداوم همکاری ایران با آژانس تأکید کرده و خواستار «توافق فراگیر» در پرونده هستهای شد که منافع تمام طرفها را تأمین کند و به ثبات منطقه کمک کند.
رسانههای خارجی تحلیل میکنند که اقدام اروپا و آمریکا در بازگرداندن قطعنامهها، عملاً فشار بر ایران را افزایش داده و شانس حل دیپلماتیک را کاهش داده است. خبرگزاری بلومبرگ نوشت که این اقدامات میتواند ایران را به سمت «بازنگری جدی در نحوه تعامل با آژانس» سوق دهد، در حالی که رویترز اشاره کرده است که تماسهای محرمانه گروسی با ایران نشان میدهد هنوز کانالهای دیپلماتیک باز است، اما فضای اعتماد آسیب دیده است.
به نظر میرسد پرونده هستهای ایران وارد مرحلهای حساس شده که نیازمند توافقی متوازن و چارچوبی مشخص برای تعامل با آژانس است. هرگونه فشار یکجانبه از سوی اروپا و آمریکا میتواند نه تنها دیپلماسی را پیچیدهتر کند، بلکه مسیر اعتمادسازی منطقهای را نیز مسدود سازد.