سرقت در میان زنان پدیدهای چندعاملی است که نمیتوان آن را به یک علت واحد نسبت داد. بررسیهای «اعتماد» نشان میدهد که عوامل اقتصادی، اجتماعی، روانشناختی و فرهنگی بهصورت متقابل در بروز این رفتار نقش دارند.
به گزارش اعتماد، بیست و نهم آذر ماه سال جاری، علیولیپور گودرزی، رییس پلیس آگاهی تهران بزرگ از شناسایی و دستگیری اعضای یک باند دو نفره سرقت به عنف توسط کارآگاهان اداره پنجم مبارزه با سرقت به عنف پلیس آگاهی تهران بزرگ خبر داده و گفته است: «در اواخر آبانماه امسال حوالی ساعت ۱۵ و ۵۰ دقیقه یک خانم ۷۵ ساله با هویت معلوم، حین تردد در ایستگاه مترو، توسط چند نفر با سوءاستفاده از اعتماد و به بهانه کمکرسانی اغفال و به محدوده بهشتزهرا (حوالی مزار مطهر شهدا) منتقل میشود. متهمان پس از انتقال شاکیه به محل مذکور، با خوراندن مایعی مشکوک مخلوط با آبمیوه، او را بیهوش کرده و سپس یک دستگاه تلفن همراه و یک دستبند طلای متعلق به شاکیه را به سرقت برده و از محل متواری شدند.»
او در ادامه اظهار کرده است: «بلافاصله پس از طرح شکایت وصول پرونده از دادگاه شعبه 102 بخش آفتاب، کارآگاهان اداره پنجم مبارزه با سرقت به عنف با انجام اقدامات اطلاعاتی و پلیسی، موفق به شناسایی و دستگیری یکی از متهمان شدند که این فرد در جریان تحقیقات، ضمن اقرار به بزه انتسابی، هویت همدست خود را نیز فاش کرد. در ادامه، متهم دوم نیز که خانم بوده در محدوده گیشا توسط کارآگاهان دستگیر و به اداره پنجم پلیس آگاهی منتقل شد. با توجه به شباهت شیوه و شگرد ارتکاب جرم، احتمال وقوع سرقتهای مشابه در سطح تهران بزرگ وجود دارد؛ ازاینرو از شهروندانی که با این شیوه و مشخصات مشابه مورد سرقت قرار گرفتهاند، درخواست میشود جهت پیگیری و سیر مراحل قانونی و در صورت شناسایی متهمان به اداره پنجم پلیس آگاهی تهران بزرگ مراجعه کنند، اقدامات پلیسی در خصوص شناسایی سایر شکات احتمالی و تکمیل پرونده همچنان ادامه دارد.»
رییس پلیس آگاهی تهران بزرگ با تاکید بر لزوم هوشیاری شهروندان گفته است: «از اعتماد به افراد ناشناس بهویژه در اماکن عمومی، ایستگاههای مترو و پایانهها خودداری کنید. از پذیرش هرگونه خوراکی و نوشیدنی از افراد غریبه اکیداپرهیز شود. سالمندان و خانوادهها نسبت به شیوههای فریبکارانه با عنوان کمکرسانی آگاهسازی شوند. در صورت مشاهده موارد مشکوک، مراتب را سریعا از طریق ۱۱۰ به پلیس اطلاع دهند.»
با این حال پانزدهم آبانماه امسال «احمدرضا رادان»، فرمانده کل انتظامی کشور در مورد آمار سرقت اعلام کرده است: «بر اساس آمار، جرایم خشن در حوزه سرقت به شدت کاهش پیدا کرده و خود سرقت نیز از پایان ۱۴۰۱ تا امروز ۴۰ درصد کاهش داشته است. ما زمانی که ۱۴۰۱ را به پایان میرساندیم، با ۱۹ درصد افزایش سرقت مواجه بودیم. در آغاز ۱۴۰۲ همان ۱۹ درصد را به عدد غیرصعودی رساندیم و ۶ درصد هم کاهش دادیم. یعنی در حقیقت از ۱۹ درصد افزایش، ۲۵ درصد کاهش به دست آمد. امسال که ششماهه ۱۴۰۴ را پشت سر گذاشتیم، به عدد ۱۷درصد کاهش رسیدیم. مجموع عملکرد این دو سال و اندی نزدیک به ۴۰ درصد کاهش سرقت است که رقم بسیار عالیای محسوب میشود.»
علل و عوامل بزهکاری زنان
در سالهای اخیر مشکلات مالی و فقر نه تنها گریبانگیر مردان برای تامین معاش خانواده بوده، بلکه زنان نیز به دلیل از دست دادن همسر بر اثر فوت یا طلاق و تبدیل خانواده به تکوالدی برای گذران زندگی نیاز به تامین معاش خود داشته و از این رو امروزه از لحاظ کمی و نیز کیفی در زمینه وقوع جرایم از سوی زنان شاهد تحولات بزرگی هستیم. برخی مشاغل ممکن است شرایطی ایجاد کند که زنان بیش از دیگران در موقعیت پرخطر و جرمزا قرار گیرند که در این حالت نوع جرم ارتکابی توسط زنان با وضعیت اشتغال آنها مرتبط خواهد بود. به عنوان مثال جرایمی مانند جیب بری و کیف قاپی، سرقت طلا و جواهر توسط خانمها به راحتی صورت میگیرد یا اینکه خانمی به عنوان پرستار وارد خانه فرد شده و وظیفه نگهداری از سالمند یا کودک را برعهده دارد که در این حالت نیز امکان سرقت از خانه برای او به راحتی میسر خواهد بود.
بزهکاری زنان، با توجه به نقش مهم زنان در خانواده و جامعه، از جهات روانشناختی و جامعه شناختی میتواند تاثیر بسیاری در تزلزل بنیان خانوادهها ایجاد کند. به همین دلیل، تحلیل عوامل فردی گرایش بزهکاری زنان، به صورت ذاتی امر مهمی به شمار میرود، چراکه زنان در خانواده در قالب نقشهایی همچون فرزند، مادر، همسر، پرستار و مربی کودک فعالیت میکنند. انحرافات اجتماعی، به خصوص در زنان، میتواند سلامت و امنیت روانی و اجتماعی و نیز حتی اقتصادی جامعه را تهدید کند. از این رو جامعه برای بقا و پایداری خود باید تدابیر مناسبی جهت پیشگیری و نیز اقدامات موثری جهت بازپروری آنها به عمل آورد و این مهم تنها از طریق شناخت دقیق عوامل زمینهساز و تشدیدکننده گرایش به انحرافات امکانپذیر است. بزهکاری زنان یک امر بسیار پیچیده اجتماعی است که در جوامع مختلف به اشکال گوناگونی دیده میشود. طبق بررسیهای «اعتماد» یکی از علل بزهکاری زنان، اختلالات مربوط به شخصیت است که تاثیر مستقیمی بر نظام ادراکی و شناختی افراد داشته و از این رو قوه قضاوت آنها را مخدوش میکند و میتواند افراد را مستعد انجام انواع بزهها کند. شایعترین ویژگیهای این افراد، عبارتند از: بیاعتنایی نسبت به مراجع قدرت، عدم اعتماد به نفس، خشم و پرخاشگری، بدگمانی، احساس بیکفایتی، طردشدگی، نیاز به دیده شدن. گاهی افراد برای چشیدن یک لذت آنی ممکن است دست به رفتار نادرستی زده که اگر بعد از آن اتفاق، علت را از آنها جویا شویم، میگویند ما فریب خوردهایم که این مساله در وقوع سرقت نیز به شکل بارز و محسوسی قابل مشاهده است. یکی دیگر از عوامل گرایش بزهکاری زنان که منجر به بروز بزهکاری در زنان میشود، نابرابری جنسیتی است که طبق بررسیها این امر بر کمیت و کیفیت بزهکاری زنان اثرگذار خواهد بود. یکی دیگر از عوامل خشونت است. جنبه بسیار مهمی از عملکرد روانشناختی و زندگی اجتماعی انسانها که اثراتی عمده بر سلامت جسم و روان فرد پرخاشگر و قربانی دارد. مساله خشونت علیه زنان قبل از آنکه یک مساله خانگی، محلی، شهری یا کشوری باشد یک مساله جهانی است. خشونت برای قربانیان آن، پیامدهای منفی مانند ترس، عصبانیت، ناامیدی و احساس درماندگی را در برخواهد داشت.
زنان به دلیل عوامل خاص زیست شناختی و اجتماعی و براساس یافتههای جرمشناختی موجود، بزهکاران اصولا قربانیان خود را از میان افرادی انتخاب میکنند که ارتکاب جرم روی آنها خطر و هزینههای بالایی نباشد. مطالعات نشان میدهد زنانی که مورد خشونت قرار میگیرند طیف وسیعی از علایم آسیبشناسی روانی و مشکلات جسمی را در دراز مدت تجربه خواهند کرد که میتواند باعث روی آوردن به انواع بزه شود. یکی دیگر از عوامل خانواده است که نقش موثر و تعیینکنندهای در زندگی اجتماعی افراد به شمار میآید و اولین الگوی یادگیری نقش اجتماعی که توجه به ساختار آن برای شناخت بهتر و بیشتر خصوصیات افراد ضروری است. پژوهشهای متعددی که در خصوص رابطه بین موقعیت خانوادگی و بزهکاری صورت گرفته، نشان میدهد؛ شرایط اقتصادی و موقعیت فرهنگی و همچنین محیط اجتماعی که فرد در آن رشد میکند، در شکلگیری خصوصیات او موثر است که از جمله عوامل فردی گرایش بزهکاری زنان به شمار میرود. یکی دیگر از متغیرهای مهم که در شکلگیری خصوصیات فرد موثر است و از آن میتوان به عنوان عوامل گرایش بزهکاری زنان نام برد، وضع سواد و میزان تحصیلات والدین است که به نوبه خود در تربیت فرزندان، روابط میان آنها و همچنین روابط بین فرزندان و والدین نقش مهمی ایفا میکند؛ زندگی در یک خانواده ازهم پاشیده و نابسامان، از جمله عواملی به شمار میرود که در شکلگیری زندگی اجتماعی افراد نقش مستقیمی دارد. تحقیقات نشان میدهد افرادی که در خانوادههای تکوالد رشد میکنند یا یکی از والدین یا هر دو را به علت جدایی یا فوت از دست دادهاند، آسیبپذیرتر از افرادی هستند که در چنین شرایطی قرار ندارند. همچنین اوضاع نامساعد اقتصادی نه تنها مردان را به ارتکاب جرم سوق خواهد داد، بلکه زنان نیز به علت محرومیتهای اقتصادی اجتماعی و مشکلات بیکاری و فقر در موقعیت نابسامان اقتصادی قرار گرفته و سمت جرم و بزهکاری سوق داده میشوند. عوامل بسیاری را میتوان به عنوان عوامل فردی گرایش بزهکاری زنان نام برد، اما عوامل فردی، اجتماعی و اقتصادی نیز تاثیرگذار هستند.
مطالعات بین دو گروه از زنان بزهکار و غیر بزهکار از نظر اعتیاد همسر، ازهم گسیختگی خانوادگی و وضعیت اقتصادی تفاوت معناداری وجود داشته است. همچنین تحقیقات نشان داده است که بزهدیدگی زنان میتواند موجبات بزهکاری آنان را در آینده فراهم کند. بررسیهای دیگر «اعتماد» از آمارهای جرایم زنان در کشورها حاکی از آن است؛ بسیاری از جرایمی که زنان در آن مباشرت یا مشارکت کردهاند به نقش جنسیتی آنها مرتبط است. علاوه بر خاص بودن جرایم ارتکابی توسط زنان تمایل آنها به معاونت در ارتکاب برخی جرایم نیز مشهود است. موضوع دیگر آنکه زنان به دلیل تفاوتهای جسمانی با مردان اغلب جرایمی را مرتکب میشوند که به نیرو و توانایی جسمانی کمتری نیازمند بوده و به همین دلیل بزهکاریهای آنها با خشونت کمتری همراه بوده و اغلب با خدعه و نیرنگ توام است.