وضعیت مصرف بنزین در کشور به شدت نسبت به میانگین جهانی بالاتر است به طوری که طبق اخبار و برآورد‌ها در ایران معادل یک کشور ۳۰۰ میلیون نفری بنزین مصرف می‌شود.
امیرحسین نواده قره سید: وضعیت مصرف بنزین در کشور به شدت نسبت به میانگین جهانی بالاتر است به طوری که طبق اخبار و برآورد‌ها در ایران معادل یک کشور ۳۰۰ میلیون نفری بنزین مصرف می‌شود. بر اساس داده‌های منتشر شده در حال حاضر با گذشت دو ماه از سال میانگین مصرف روزانه بنزین به حدود ۱۱۰ میلیون لیتر رسیده و میزان تولید بنزین نیز تقریبا همین عدد است و اکنون میزان تولید و مصرف بنزین در کشور در نقطه سر به سر قرار دارد.
طی سال ۱۴۰۱ میزان مصرف بنزین نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۲۱ درصد افزایش یافت و میانگین مصرف کنونی نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ حدود ۱۰ درصد مصرف بنزین افزایش یافته است. این میزان افزایش میانگین است و در شهر‌هایی مانند زاهدان مصرف بنزین نزدیک ۵۰ درصد و در استان فارس حدود ۲۵ درصد و در قم نیز بین ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش یافته است. طبق برنامه‌های پنجم و ششم توسعه قرار بود که شدت مصرف بنزین حدود ۵۰ درصد کاهش پیدا کند، اما روند کاملا برعکس شده است و نه تنها شدت مصرف کاهش پیدا نکرده بلکه حتی افزایش نیز یافته است. برنامه ششم توسعه در سال ۱۳۹۶ و درست یک سال قبل از تحریم‌های سنگین ترامپ علیه ایران نوشته شد و بنابراین رویکردی خوشبینانه نسبت به این دستیابی به این هدف وجود داشت. در روز‌های نخست نوروز ۱۴۰۲ مصرف روزانه بنزین حتی از ۱۴۰ میلیون لیتر هم فراتر رفت.
دلیل اصلی بالا بودن مصرف بنزین
مصرف زیاد بنزین در ایران سه دلیل عمده دارد: خودروی فرسوده، قاچاق و قیمت‌گذاری دستوری
خودرو‌های فرسوده و غیراستاندارد
افزایش مصرف بنزین دلایل عمده‌ای دارد که یکی از مهمترین آن‌ها خودرو‌های فرسوده و غیراستاندارد است. بر اساس آمار‌ها سالانه حدود یک میلیون خودرو وارد چرخه حمل و نقل کشور می‌شود که این خود معادل یک میلیارد لیتر مصرف بنزین در سال است. در حال حاضر حدود ۵۰ درصد خودرو‌های کشور فرسوده هستند و میزان مصرف بنزین هر خودروی فرسوده چه سواری و چه موتورسیکلت دو برابر یک خودروی نو است. طبق داده‌های مقامات اگر میانگین مصرف روزانه یک خودروی سواری ۴.۱۳ لیتر باشد یک خودروی فرسوده حدود ۸.۲۶ لیتر بنزین مصرف می‌کند که بر اساس دلار ۵۰ هزار تومانی و نرخ بنزین ۷۰ سنت فوب خلیج فارس روزانه ۱۳۲ هزار تومان هزینه سوخت اضافی یک خودروی فرسوده است. بدین ترتیب اگر این رقم را بر تعداد وسایل نقلیه فرسوده بکنیم رقمی معادل ۲۷۲ میلیارد تومان در روز به دست می‌آید و سالانه حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. یعنی سالانه حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان بنزین هدر می‌رود. طبق آماری که مدیران نفتی کشور اعلام کردند خودرو‌های داخلی روزانه ۲۵ میلیون لیتر بیش از حد میانگین جهانی می‌سوزانند که در سال رقمی بالغ بر ۱۱ میلیارد دلار است.
طبق برآورد‌ها تا چهار سال آینده میانگین مصرف بنزین حدود ۳۳ درصد افزایش خواهد یافت و این در حالیست که تولید بنزین جوابگوی این رقم مصرف نیست و ساخت پالایشگاه در صورت برنامه‌ریزی دقیق و تأمین مالی حداقل نیاز به چهار یا پنج سال دارد؛ بنابراین ایران در حوزه بنزین در حال حرکت به سمت واردات است.
قاچاق بنزین
یکی دیگر از دلایل مصرف بالای بنزین درکشور قاچاق است. باز هم آمار‌ها می‌گویند که روزانه ۱۵ تا ۲۰ میلیون لیتر بنزین از کشور قاچاق می‌شود. اگر نرخ دلار را نرخ مرکز مبادله معادل ۴۵ هزار تومان در نظر بگیریم و هر لیتر بنزین به نرخ جهانی یک دلار باشد بدین معنی است که روزانه بیش از ۶۵۰ میلیارد تومان بنزین هدر می‌رود. دلیل قاچاق نیز مشخص است که مربوط به اختلاف قیمت بنزین در داخل و خارج است. در حال حاضر بالاترین قیمت بنزین در داخل ۳ هزار تومان است و در خارج از کشور مثلا پاکستان قیمت هر لیتر یک دلار است. طبیعتا بنزین با توجه به این اختلاف قیمت قاچاق می‌شود و رقم ۱۵ میلیون لیتر معادل ۱۵ درصد مصرف کل بنزین در کشور است که رقم بسیار قابل توجهی است.
واردات بنزین
اواخر فروردین ماه بحث واردات بنزین ایران داغ شد و دلیل آن انشتار خبری از سوی خبرگزاری رویترز بود. طبق گزارش رویترز روسیه در ماه‌های بهمن و اسفند ۱۴۰۱ حدود ۳۰ هزار تن بنزین و گازوئیل به ایران آن هم بالاتر از میانگین قیمت‌های جهانی فروخته است هر چند که بسیاری از مقامات نفتی کشور موضوع واردات را تکذیب می‌کنند و برخی نیز گفته‌اند که واردات بنزین نه برای مصرف بلکه در راستای ذخایر استراتژیک است. اما در هر صورت این یک علامت هشدار است و به نظر می‌رسد که مسیر واردات بنزین بیش از پیش برای ایران محتمل‌تر به نظر می‌رسد.
پیش از این مصطفی نخعی سخنگوی کمیسیون انرژی گفته بود که اوضاع ناترازی انرژی به حدی است که دولت در بودجه سال ۱۴۰۲ حدود یک میلیارد دلار واردات بنزین را پیش‌بینی کرده و به نظر می‌رسد با توجه به قرار گرفتن منابع واردات در لایحه بودجه ورود بنزین به کشور دست کم برای حفظ ذخایر استراتژیک کشور قطعی است.