رویداد۲۴ نوشت: در آستانه سفر مسعود پزشکیان به نیویورک برای شرکت در اجلاس سالانه سازمان ملل، بار دیگر بحثی قدیمی، اما حساس در فضای سیاسی ایران جان گرفته است: آیا رئیس‌جمهور ایران می‌تواند یا باید در نیویورک با دونالد ترامپ دیدار و گفت‌وگو کند؟
پاسخ این پرسش تا همین چند سال قبل و با توجه به تجاربی مثل امتناع سیدمحمد خاتمی از رویارویی در راهرو با بیل کلینتون، یک «نه» قاطع بود. حالا، اما با در نظر گرفتن شرایط و اوضاع و احوال مملکت که به شدت زیر سایه جنگ و فشار تحریم قرار گرفته، قدری متفاوت به نظر می‌رسد.
شاهد آنکه در همین چند روز گذشته بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران به صراحت به رئیس جمهور پیشنهاد کرده‌اند که به فکر دیدار با ترامپ باشد و حتی این دیدار را آخرین فرصت نظام برای حل مشکلات پیش رو تلقی کرده‌اند.
توصیه تحلیلگران؛ دیدار با ترامپ
مصطفی کواکبیان، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگویی احتمال داد که شاید مسعود پزشکیان نخستین رئیس‌جمهور ایران باشد که با ترامپ دیدار مستقیم خواهد داشت. این اظهار نظر بلافاصله به تیتر رسانه‌ها تبدیل شد و موجی از واکنش‌ها را در فضای سیاسی ایران برانگیخت. محمدتقی فاضل میبدی نیز در تحلیلی هشدار داد که این دیدار شاید آخرین فرصت نظام برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌های شورای امنیت و فشارهای شدیدتر بر اقتصاد ایران باشد. از نگاه او، شرایط به‌گونه‌ای است که نمی‌توان به راهکارهای تکراری دل بست و مذاکره مستقیم میان دو رئیس‌جمهور می‌تواند حداقل از شدت بحران‌ها بکاهد.
همین امروز هم محمد عطریانفر، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، با نگاهی متفاوت، اما در همان مسیر، گفته است اگر بنا باشد پزشکیان نقطه عطفی در روابط ایران و غرب ایجاد کند باید تأیید رهبر انقلاب برای دیدار با ترامپ بگیرد. او تأکید کرده چنین مذاکره‌ای برای آمریکا معنای روشنی دارد و نشان می‌دهد که مذاکره مستقیم با رئیس‌جمهور ایالات متحده با چراغ سبز بالاترین مقام جمهوری اسلامی انجام شده و بنابراین می‌تواند راهگشا باشد. عطریانفر معتقد است ایران حتی اگر دوباره با بازگشت تحریم‌های شورای امنیت و فعال شدن مکانیزم ماشه روبه‌رو شود، نباید به انزوا برود و گوشه‌نشینی کند، بلکه باید مسیر اعتمادسازی و گفت‌وگو را ادامه دهد.
واکنش اصولگرایان به طرح احتمال دیدار با ترامپ
اما در برابر این نگاه‌ها، اصولگرایان با تردید و هشدار به موضوع می‌نگرند. روزنامه فرهیختگان، رسانه نزدیک به این جریان، امروز در یادداشتی تأکید کرده که دیدار احتمالی پزشکیان با ترامپ نه‌تنها امتیازی برای ایران به همراه ندارد بلکه می‌تواند نشانه‌ای از ضعف و عقب‌نشینی تلقی شود. از منظر آنان، این اقدام تنها کارت برنده‌ای در اختیار دولت ترامپ قرار خواهد داد و بدون تضمین روشن برای رفع تحریم‌ها، به زیان ایران تمام خواهد شد.
با این حال، پرسش اساسی این است که آیا چنین دیداری واقعاً محتمل است؟ تجربه نشان داده که هرگونه حرکت در سطحی چنین حساس بدون چراغ سبز رهبر انقلاب امکان‌پذیر نیست. در عین حال، شرایط خاص کنونی ـ از بحران تحریم‌ها و فشار اقتصادی بر ایران گرفته تا نیاز آمریکا به مدیریت بحران‌های خاورمیانه ـ ممکن است فضا را متفاوت کند. پزشکیان به عنوان شخصیتی میانه‌رو، آرام و کمتر جنجالی نسبت به رؤسای جمهور پیشین، می‌تواند بستری برای یک تجربه تازه باشد؛ تجربه‌ای که اگر رخ دهد نه‌تنها در ایران بلکه در جهان به‌عنوان رویدادی نمادین ثبت خواهد شد.
پیام و اهمیت دیدار با ترامپ چیست؟
پیام احتمالی چنین دیداری نیز روشن است؛ انجام این دیدار یعنی ایران آماده است که از قالب‌های سنتی فاصله بگیرد و در مسیر گفت‌وگویی مستقیم با آمریکا گام بردارد. این اقدام می‌تواند نشانه‌ای از انعطاف‌پذیری و تمایل به کاهش تنش‌ها باشد، هرچند به معنای تضمین فوری برای رفع تحریم‌ها یا حل همه مشکلات نخواهد بود.
اهمیت این دیدار، پیش از آنکه در نتایج عملی فوری آن باشد، در شکستن یک تابوی تاریخی است؛ تلاشی برای آغاز روندی تازه که ادامه و دوام آن وابسته به اراده تهران و واشنگتن خواهد بود.
در نهایت، اما چه دیدار رخ دهد و چه نه، طرح چنین احتمالی خود بیانگر تغییر فضای سیاسی ایران است. حتی طرح نام پزشکیان در کنار ترامپ در رسانه‌ها نشان می‌دهد که در آستانه اجلاس سازمان ملل، ایران به دنبال راه‌هایی متفاوت برای عبور از بحران است. اکنون چشم‌ها به نیویورک دوخته شده تا روشن شود آیا این شهر صحنه نخستین مواجهه مستقیم میان رؤسای جمهور ایران و آمریکا خواهد بود یا همچنان دیوار بی‌اعتمادی پابرجا باقی می‌ماند.
نظر شما