براساس گزارش مرکز آمار ایران، شاخص قیمت مصرف‌کننده در شهریور ۱۴۰۴ به عدد ۳۸۴.۶ رسید که تورم نقطه‌به‌نقطه ۴۵.۳ درصدی را نشان می‌دهد. این موضوع با توجه به فعال سازی مکانیسم ماشه با پرسش‌هایی درباره آینده شاخص های اصلی اقتصاد کشور همراه است.
دکتر وحید شقاقی اقتصاددان و استاد دانشگاه خوارزمی در گفت‌وگو با فرارو به بررسی ابعاد مختلف شرایط اقتصاد کشور در دوران فعلی و چشم اندازهای پیش رو پرداخته است:
در سیاه چاله اقتصاد ایران قرار داریم
وحید شقاقی گفت: «سه مسئله مهم داریم که اگر نتوانیم این سه را حل کنیم، شرایط خوبی نخواهیم داشت. مسئله اول تشدید حلقه تحریمی است. یعنی سران غربی به رهبری ایالات متحده، با هدف تضعیف اقتصاد ایران عمل می کنند. من احتمال این که جنگ رخ دهد را در حال حاضر کم می‌بینم ولی سایه جنگ هنوز وجود دارد. اما این که آن ها با هدف تشدید حلقه تحریم ها عمل می کنند، بسیار مشخص تر و واضح تر است. مسئله دوم ناترازی هایی است که روز به روز ابعاد شدیدتری پیدا می کند. از جمله؛ ناترازی انرژی، ناترازی صندوق های بازنشستگی، ناترازی آب و فرونشست زمین و ناترازی که در نظام بانکی به آن دچار شده ایم. برخی ناترازی های دیگر نیز وجود دارد، که شامل خروج سرمایه و امثالهم است و هر روز که در حل آنها تعلل می کنیم، ابعادی سخت تر و پیچیده تر پیدا می کند.»
وی افزود: «مسئله سوم، حکمرانی غلط اقتصادیست که به آن دچار شده ایم. یعنی یک اقتصاد رانتی نفتی و شبه دولتی غیررقابتی که من اسم آن را سیاه چاله اقتصاد ایران نامیده ام. یعنی یک حکمرانی غلط اقتصادی که خود، بحران زاست و تخریب گر است. این سیاه چاله، هر روز، حیات اقتصادی ما را تخریب و تهدید می کند. مسئله تحریم های بین المللی و تضعیف قدرت اقتصادی ایران، دست ما نیست. درواقع هم دولت فعلی و هم نهادهای تصمیم گیر به دنبال حل مسئله تحریم ها به شکل جدی هستند. طرف مقابل، یعنی آمریکایی ها هستند که نمی خواهند وارد فرایند حل مسئله شوند. هدف آن ها این است که هرچه بر شدت تحریم ها می افزایند، شرایط اقتصادی ما را بدتر کنند و به تضعیف اقتصاد کشور نیز امید بسته اند.»
برخی ذینفعان رانتی اجازه اصلاحات اقتصادی را نمی‌دهند
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: «۲ موضوع دیگر نیز وجود دارد که یکی از این ۲ مورد، کاملا در اختیار ما است. موضوع اول، تغییر ریل اقتصاد ایران است که کاملا در اختیار مدیریت داخل است. یعنی عبور از یک اقتصاد رانتی نفتی غیررقابتی، به سمت یک اقتصاد رقابت پذیر و مبتنی بر مشارکت مردم و بخش خصوصی در اقتصاد با شفافیت حداکثری و حذف رانت‌های نفتی. این در اختیار ما است. یکی از پایه ها یا رکن های اقتصاد را می توان در اختیار خودمان دانست که با تصمیم های سخت و اصلاحات ساختاری و نهادی، می‌توان این ریل را به نفع بخش خصوصی و مردمی تغییر داد. اما ذینفعان بزرگی پشت صحنه حضور دارند و منافع متعددی وجود دارد که اجازه این اصلاحات را نمی دهد اما مدیریت و اجرای این تصمیمات سخت و اصلاحات ساختاری دقیقا در اختیار خود ما است.»
وی افزود: «اگر همت و عزم به این سمت باشد و دولت اقتدار لازم را داشته باشد، می توان این پایه را اصلاح کرد. پایه دوم یعنی ناترازی های اقتصاد کلان، بخشی، به علت تحریم ها است که دست ما نیست. تحریم ها منابع مالی را محدود می کند و اجازه حل بحران ها را نمی دهد اما من معتقدم اگر تغییر ریل حکمرانی اقتصادی اتفاق بیفتد، می تواند اثر مثبتی روی حل مسائل پایه دوم یعنی بحران های اقتصادی و ناترازی های اقتصادی داشته باشد. درست است که تحریم ها اجازه تامین منابع مالی سهل الوصول را برای حل ناترازی های اقتصاد کلان نمی دهد، اما اگر آن پایه اول را درست کنیم، یعنی ریل حکمرانی اقتصادی را اصلاح کنیم، این پایه دوم به عنوان مسئله دوم قابل مهار است. اما این حقیقت را نیز باید بپذیریم قابل حل کامل نیست.»
دولت باید متغیرانه ریل حکمرانی اقتصادی را تغییر دهد
این اقتصاددان در ادامه گفت: « ما سه پایه اصلی داریم. پایه نخست، تحریم هایی است که در حال تشدید است و حل آن نیز دست ما نیست چون طرف مقابل نمی خواهد اما ۲ پایه دیگر، یکی کاملا در اختیار ما است و پایه دوم بخشی به مسائل بین الملل مرتبط است و بخشی به تغییر ریل حکمرانی اقتصادی. ما به تصمیمات سختی نیاز داریم که شامل رقابت پذیر کردن اقتصاد ملی، بهبود محیط کسب و کار، تحول نهادهای تامین مالی به نفع بخش خصوصی و اصلاحات جدی در نظام مالیاتی کشور برای حمایت از تولید و صادرات و اصلاحات نظام بانکی برای حمایت از بخش خصوصی کشور می شود. این اصلاحات در بیان بسیار راحت است اما در عمل، ذینفعان بزرگی پشت صحنه حضور دارند که چون منافع کلانی دارند، اجازه این اصلاحات را نمی دهد. این موضوع نیاز به اقتدار دولت و تصمیمات قاطعی دارد که باید دولت بگیرد.»
تبلیغات
وی افزود: «وضعیت فعلی درست مثل این است که سه پایه ای داریم که اگر یکی از پایه ها ضعیف باشد اما دو پایه دیگر را بتوان تقویت و مقاوم کرد، می توان هنوز سه پایه یا بهتر است بگویم دو پایه را سرپا نگه داشت. اما اگر دو پایه از این سه پایه یا هر سه پایه لق باشد و به آن اتکا کنیم، نتیجه از پیش مشخص است. درباره آینده نیز می توان گفت، همه چیز در آینده به این بستگی دارد که نحوه برخورد ما با این سه مسئله و نحوه مواجهه ما با دو پایه ای که اختیارش دست ما است اما نیاز به تصمیمات سخت دارد چگونه خواهد بود. اگر اقداماتی انجام دهیم شاید بتوانیم انتظار داشته باشیم می شود تبعات رکود تورمی را تا حدودی کنترل کرد. در غیر این صورت، روند افزایش تورم و تشدید رکود تشدید خواهد شد. آخرین آمار تورمی نقطه به نقطه، که اخیرا منتشر شده، نشان دهنده عدد بالای ۴۵ درصد است و رشد اقتصادی ما نیز منفی است. »
نظر شما