رویداد۲۴ نوشت: در پی اظهارات اخیر استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دولت آمریکا در امور خاورمیانه، مبنی بر دریافت تماس‌هایی از سوی مقامات ایرانی و امیدواری به دستیابی به یک راه‌حل دیپلماتیک بلندمدت با تهران، فضای مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا وارد مرحله‌ای حساس و پیچیده شده است.
استیو ویتکاف در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌بی‌اس اعلام کرد: «تماس‌هایی از ایرانی‌ها هم دریافت می‌کنیم. امیدواریم که یک راه‌حل دیپلماتیک بلندمدت با ایران داشته باشیم.» این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که پیش از این، ایران از مذاکره مستقیم با آمریکا خودداری کرده و به واسطه‌گری کشورهای ثالث نظیر عمان تمایل نشان داده است.
در همین راستا، وزیر امور خارجه مصر نیز اخیراً با مقامات ایرانی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تماس‌هایی برقرار کرده و بر لزوم از سرگیری مذاکرات بین تهران و واشنگتن تأکید کرده است. لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال نیز به همین نکته اشاره کرده و نوشته: همانطور که این آخر هفته اشاره کردم، این تماس‌های دوجانبه ایران و آمریکا با میانجیگری مصری‌ها در جریان است.
مواضع ایران: دیپلماسی با شرط
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در نشست خبری امروز خود، از انجام تماس‌های با واسطه با آمریکا در روزهای اخیر خبر داد و تاکید کرد: مادامی که انتظارات و مطالبات زیاده‌خواهانه وجود داشته باشد، زمینه‌ای برای مذاکره و تفاهم شکل نخواهد گرفت.
او همچنین گفت: نمی‌توانیم این ادعا را مطرح کنیم که در آستانه یک روند مذاکراتی قرار داریم.
مقامات ایرانی، از جمله عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، بارها اعلام کرده‌اند که ایران آماده گفت‌وگو است، اما تنها در صورتی که مذاکرات بر اساس احترام متقابل و بدون فشار صورت گیرد. عراقچی در واکنش به دعوت‌های اخیر ترامپ برای گفت‌وگو، آن را متناقض با اقدامات قبلی آمریکا دانسته و تأکید کرده است که ایران به هیچ‌وجه تحت فشار مذاکره نخواهد کرد.
نگرانی آژانس
صحبت از تماس‌های بین ایران و آمریکا درحالی است که اظهارات اخیر رافائل گروسی درباره برنامه هسته‌ای ایران حاکی از تداوم نگرانی‌های این نهاد بین‌المللیا ست. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در تازه‌ترین مصاحبه خود گفته که: «مسیر ایران به سمت سلاح هسته‌ای کاملاً مسدود نشده است.» او می‌گوید بازرسان این آژانس بر این باور نیستند که ایران مقادیر زیادی از اورانیوم غنی‌شده خود را در مکان‌های مختلف پنهان کرده باشد.
روزنامه آلمانی نویه زوریخه تسایتونگ روز یکشنبه به‌نقل از رافائل گروسی نوشت: «اطلاعات موجود در اختیار آژانس نشان می‌دهد که بیشتر این مواد در تأسیسات شناخته‌شده اصفهان و فردو و تا حدودی در نطنز نگهداری می‌شود».
ناگفته نماند که با وجود این نگرانی‌ها، گروسی بر اهمیت یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک تأکید کرده و گفته که «بازگرداندن همه طرف‌ها به میز مذاکره می‌تواند ما را از دور جدیدی از بمباران‌ها و حملات نجات دهد.»
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در نشست خبری امروز خود گفت: آژانس به عنوان نهاد مسئول و فنی در مباحث هسته‌ای و فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز کشورها نقش بسیار مهمی دارد و مادامی که بر اساس صلاحیت‌ها و اختیارات خود و به دور از نظارت و فشار سیاسی برخی اعضا عمل کند، مورد احترام ماست.
وی افزود: ما معترض و منتقد این موضوع بودیم و باز تکرار می‌کنیم که آژانس باید استقلال خود را حفظ کند و نگذارد در فعالیت‌ها، تصمیم‌گیری‌ها و گزارش‌دهی‌های فنی‌اش، برخی کشورها، خصوصا آمریکا و سه کشور اروپایی که متأسفانه هیچ حد و مرزی در سوءاستفاده از سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی قائل نیستند، آن را مورد سوءاستفاده قرار دهند.
چشم انداز توافق
با توجه به پیچیدگی‌های موجود، از جمله عدم اعتماد متقابل، تحریم‌های اقتصادی، و تنش‌های منطقه‌ای، دستیابی به یک توافق جامع و پایدار میان ایران و آمریکا در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌رسد. با این حال، اظهارات اخیر مقامات آمریکایی و ایرانی و همچنین تلاش‌های میانجی‌گران بین‌المللی، نشان‌دهنده وجود اراده‌ای برای از سرگیری مذاکرات است.
در نهایت، موفقیت در این مسیر نیازمند حسن‌نیت، شفافیت در مواضع، و تعهد به اجرای تعهدات از سوی تمامی طرف‌ها خواهد بود.