در مرحله اول، افرادی که شایستگی انتخاب شدن دارند، به صحنه میآیند. در این مرحله باید تلاشها به سمتی رود که از کاندیدا شدن افرادی که نسبت محکم و متینی با سابقه مدیریتی و کفایت تجربه حکومتداری ندارند، کاندیدا نشوند.مجلس و شورای نگهبان مهمترین ارکان اتقان این مرحله هستند تا اولی با قاعدهگذاری صحیح(خاصه نسبت به سیاستهای ابلاغی رهبر انقلاب در موضوع انتخابات) و دومی با تفسیر درست از قانون اساسی از تبدیل شدن انتخابات به بازار مکاره و حضور فاقد صلاحیتها آن هم در وضعیتی که هیچ نسبت معقولی با این پست حساس ندارند، جلوگیری شود.
در مرحله دوم، مراجع احراز صلاحیت، به بررسی صلاحیت و گزینش نهایی کاندیداها میپردازند. در اینجا نیز شورای نگهبان بایستی با اجماع یا شبه اجماع و سختگیری زیاد افراد واجد صلاحیت را احراز نمایند. اینجا به هیچ وجه جای مسامحه نیست و هرگونه آسانگیری سبب میشود تا دود آن سالهای سال، جسم و روح انقلاب را آزار میدهد و خسارتآفرین شود.
در مرحله سوم، سازوکار اطلاعرسانی و تبلیغ به جریان میافتد و کاندیداها،خود و برنامههای خود را به انتخابکنندگان معرفی میکنند.در این مرحله وزارت کشور و ستاد انتخابات کشور و هیئت نظارت، نقش اساسی دارند.اینکه هر کس هر طور خواست برای رایآوری اقدام نماید، نه اخلاقی است و نه مدنی. هم به اخلاق اجتماعی ضربه میزند و هم دموکراسی را مخدوش میکند. فرصت محدود تبلیغات خود آفتی سنگین و بعضاً نوعی تبعیض بین نامزدها ایجاد میکند.تا این قاعده، اصلاح شود باید در همان فرصت 20 روزه اجازه نداد هر کس با هر ابزار دلبخواهی کار خود را پیش ببرد و انقلاب را مخدوش سازد.سکوت قانون و نگرانی از دخالت در جریان انتخابات، سبب شده تا نهادهای نظارتی با احتیاط مأموریت خود را انجام دهند و برخی نامزدها از این موقعیت سوءاستفاده نمایند.
در مرحله آخر مردم، انتخاب خود را انجام میدهند. هر چقدر سه مرحله اول کمنقص باشد، انتخاب مردم دقیقتر و مؤثرتر خواهد بود و هر چقدر میزان خطاها در هر مرحله بالا رود، امکان انتخاب نادرست توسط مردم و در نتیجه ناامیدی از انتخابات، از مکانیسم و در طول زمان از نظام بیشتر و فراگیرتر میشود.
در اولین مرحله چه کنیم؟
اینکه هم بلوغ جامعه را نسبت به حضور کاندیداهای صلاحیتدار بالا ببریم تا هر کسی جرأت و جسارت حضور پیدا نکند(که الان اصلاً اینگونه نیست) و هم سازوکارها و قواعد را طوری سامان دهیم که حضور اولیه و بعضاً هزینهزای کاندیداهای نادرست به حداقل خود برسد.این از اهم ضروریات است. به گواه دورههای مختلف انتخابات، از این جنس کاندیداها معتنابه دیده میشوند و لازم است هم رویههای قانونی و هم بلوغ اجتماعی این خطا را حداقل سازد.
در همین ایام شاهدیم افراد محترم اما با سابقههای مدیریتی محدود و ناقص، خود را منجی دانسته و میخواهند سکاندار شوند حال آنکه حتی یک روز هم سابقه کار اجرایی در سطح کلان نداشتهاند. بدانیم در این دور کار بسیار سختتر از دورههای قبل است و هر کارناآزمودهای را نمیتوان برای این پست حساس در معرض آرای مردم قرار داد. انتخابات ریاستجمهوری جای آزمون نیست جای استفاده از محصول عمری تجربه و تدبیر مدیریتی است.
گفتنی است یادداشت کیهان هیچ اشاره ای به حضور مردم در انتخابات که اتفاقا اولین سخن مقام معظم رهبری در دیدار مردم تبریز بود نکرده است.