رویداد۲۴ نوشت: در شب پایانی جام جهانی باشگاه‌ها، علیرضا فغانی با قضاوت دیدار چلسی و پاری‌سن‌ژرمن یک بار دیگر نام خود را در تاریخ فوتبال جهان ثبت کرد. چلسی موفق شد با نتیجه ۳ بر ۰ قهرمان شود و فغانی نیز به‌عنوان داور این مسابقه عملکردی کم‌حاشیه و حرفه‌ای داشت. اما آنچه پس از پایان بازی رخ داد، به مراتب پرحاشیه‌تر از خود مسابقه بود. بازی‌ها در آمریکا برگزار می‌شد و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، جام قهرمانی و مدال‌ها را به بازیکنان چلسی و نیز داور ایرانی مسابقه یعنی علی‌رضا فغانی، اهدا کرد. شبکه سه صداوسیما، آیین پایانی و اهدای جام را پخش نکرد و گفت که، چون ترامپ، رئیس دولت متخاصم در آن مراسم حاضر است، این مراسم را پخش نمی‌کند.

دونالد ترامپ نیز در مصاحبه با شبکه DAZN گفت: «علیرضا فغانی بهترین داور این تورنمنت بود. بله میدانم که او یک ایرانی اصیل است. برای او در مراحل زندگی اش آرزوی موفقیت دارم».

در مراسم پایانی، فغانی جایزه خود را از رئیس‌جمهور ایالات متحده گرفت و با او عکس یادگاری هم انداخت. ژست صمیمانه فغانی و تشکر او در پست اینستاگرامی‌اش که با انتشار تصاویری از خودش و ترامپ نوشته بود «سپاسگزارم که یک بار دیگر بخشی از تاریخ فوتبال شدم»؛ موجی از واکنش‌ها را در فضای مجازی به دنبال داشت.

منتقدان چه می‌گویند؟

منتقدان در شبکه‌های اجتماعی، با اشاره به نقش ترامپ در حمله نظامی اخیر به ایران، رفتار فغانی را «بی‌توجهی به احساسات عمومی» و حتی «نادیده‌گرفتن خون شهدا» توصیف کردند. کاربران بسیاری نوشتند که از فغانی انتظار داشتند در چنین موقعیتی حساس، نشانه‌ای از همدلی با مردم کشورش نشان دهد.

در سوی دیگر، برخی کاربران نیز از رویکرد حرفه‌ای فغانی در قضاوت حمایت کردند. این گروه معتقدند که فغانی به‌عنوان داور رسمی، تنها پروتکل‌های تشریفاتی فینال را رعایت کرده و نباید از او انتظار کنش سیاسی داشت، زیرا داوران ورزشی وظیفه‌ای در قبال موضع‌گیری سیاسی ندارند و «بی‌طرفی» جزء اصول حرفه‌ای آنان است.

انتقادها به فغانی، اما محدود به برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی نبود و رسانه‌های اصولگرا نیز به میدان آمدند. مثلا خبرگزاری فارس با عنوان «ناداوریِ فغانی علیه ایرانی‌ها» نوشت: «شیوه رفتار فغانی با انتقاد کاربران شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شده. آنها نوشته‌اند این کار نادیده‌گرفتن ایرانی‌هایی است که در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه‌ای که ترامپ نقش اصلی را در آن داشته، جان خود را از دست دادند.

روزنامه فرهیختگان نیز در یادداشتی به قلم مسعود فروغی، رفتار فغانی را نقد کرد و نوشت: «فغانی در داوری فوتبال درجه یک است، اما در قضاوت وجدان تاریخی آماتور باقی مانده است.» این یادداشت ضمن یادآوری تجاوز نظامی به خاک ایران، ژست فغانی با ترامپ را «اشتباهی تاریخی» توصیف کرد و نوشت: «ما برای افتخار ورزشی او خوشحال بودیم، اما برای عکس افتخارآمیز او با ترامپ نه. او می‌توانست با ظرافت پروتکل فینال را رعایت کند ولی نشان دهد وطن‌دوست است. ایران در تاریخش شبیه فغانی زیاد دیده، اما همیشه آنها اقلیت بودند اندازه جمع شدن در حیاط یک سفارتخانه».

خبرگزاری تسنیم نیز کلا اینکه انتخاب فغانی به عنوان داور این دیدار بر اساس شایستگی‌های وی باشد را زیر سوال برد و نوشت: «انتخاب فغانی به عنوان داور دیدار نهایی این تورنمنت در خاک آمریکا حتی اگر بر اساس شایستگی‌هایش باشد را نمی‌توان اتفاقی ساده دانست به خصوص اینکه اعلام شده بود ترامپ نیز در ورزشگاه و مراسم اهدای جوایز حضور خواهد داشت. پس اگر بخواهیم نگاهی واقع‌بینانه به این موضوع داشته باشیم، باید بگوییم که انتخاب فغانی - با وجود شایستگی‌های فنی‌اش- تصادفی نبوده است.»

مرز بین کار حرفه‌ای و حساسیت‌های ملی

گفتنی است، رسانه‌های خارجی تمرکز بیشتری بر کیفیت قضاوت فغانی داشتند. چندین سایت ورزشی اروپایی از جمله Marca و BBC Sport عملکرد او را «منظم و کم‌اشتباه» ارزیابی کردند و به حضور مستمر فغانی در سطح اول داوری جهان اشاره کردند، بی‌آن‌که به حاشیه‌های پس از بازی وارد شوند.

گفتنی است، در جریان همین مسابقه، هواداران پاری‌سن‌ژرمن با در دست داشتن پرچم فلسطین و شعارهایی علیه جنگ، تلاش کردند تا از مردم فلسطین و به‌طور ضمنی، از قربانیان درگیری‌های اخیر در خاورمیانه حمایت کنند. این اتفاق نیز در کنار سایر حواشی، به بُعد سیاسی فینال جام باشگاه‌ها اضافه کرد.

در نهایت، علیرضا فغانی که سال‌ها پیش به استرالیا مهاجرت کرده و با ملیت آن کشور داوری می‌کند، حالا یک بار دیگر در معرض قضاوت افکار عمومی ایرانی قرار گرفته است؛ جایی که مرز میان افتخار حرفه‌ای و حساسیت‌های ملی، باریک‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.