راه‌آهن ۱۳۹۴ کیلومتری ایران ثبت جهانی شد/ شمال تا جنوب با ۳۶۰ پل و ۲۲۴ تونل در مسیری چهارفصل +تصاویر قدیمی

راه‌آهن سراسری ایران به عنوان بیست‌و‌پنجمین میراث فرهنگی ملموس و نخستین میراث صنعتی کشورمان، سوم مرداد در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.

به گزارش تازه‌نیوز، خط آهن ایران که دریای خزر را به مناطق جنوب غربی کشور در خلیج فارس وصل می‌کند، در مسیر خود از دو منطقه کوهستانی بزرگ گذشته، از روی پل‌ها، رودها، بلندی‌ها، جنگل‌ها و دشت‌ها عبور می‌کند و در مسیرش چهار اقلیم مختلف آب‌وهوایی وجود دارد.

بر اساس گزارش سایت یونسکو، راه‌آهن ۱۳۹۴ کیلومتری شمال‌ – جنوب که ساخت آن در سال ۱۹۲۷ آغاز و در سال ۱۹۳۸ (۲۷ مرداد ۱۳۱۷) تکمیل شد، یک همکاری موفق میان دولت وقت و ۴۳ پیمانکار و شرکت از کشورهای مختلف بود.

یونسکو می‌گوید گستره و مهندسی این پروژه با سختی‌های خاص، خصوصا مناطق کوهستانی قابل توجه است، چرا که در این مسیر ۱۷۴ پل بزرگ، ۱۸۶ پل کوچک و ۲۲۴ تونل وجود دارد و مانند بسیاری از پروژه‌های امروزی، دولت وقت ایران به جای استقراض یا تحویل کنترل پروژه به خارجی‌ها، از طریق درآمدهای مالیاتی این پروژه را به سرانجام رساند.

جذابیت‌های بصری خط آهن سراسری

مسیر راه‌آهن سراسری ایران نه‌تنها از حیث تکنیک و کیفیت ساخت، بلکه از بعد گردشگری و برخورداری از مناظر و جاذبه‌های طبیعی ویژه در جهان حائز اهمیت است و به همین دلیل نیز هم راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و هم وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی این مسیر تاریخی را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو درنظر داشتند و اکنون یونسکو در اجلاس چین به جهانی شدن این مسیر مملو از جاذبه‌های طبیعی، بناها و پل‌ها و ایستگاه‌ها و تاسیسات و حتی لوکوموتیوهای تاریخی رای داد.

سه خط طلا راه آهن سراسری
بهترین مکان برای مشاهده و عکسبرداری از پل ورسک و سه خط طلا، جاده فیروزکوه به حساب می‌آید.

اگرچه پیشینه احداث و بهره‌برداری موفق نخستین راه‌آهن در ایران به دوره قاجار و سال ۱۲۲۷ خورشیدی (۱۸۴۸ میلادی) از رشت به بندر پیربازار و بندر انزلی بازمی‌گردد، که بقایای آن هم‌چنان در مسیر رشت به پیربازار با یک لوکوموتیو بخار در محوطه اداره کل بنادر استان گیلان وجود دارد، اما تحقق کامل این آرزوی ملی تا سال ۱۳۰۶ به طول انجامید. در این سال قرارداد نقشه‌برداری برای احداث خطوط راه‌آهن با کنسرسیومی متشکل از کمپانی آمریکایی یولن و شرکت‌های آلمانی فیلیپ هولتسمان – ویولیوس برگر و زیمینس باواونیون به بهای هر کیلومتر حداکثر ۳۶۸ تومان بسته شد.

بهره‌برداری کامل از راه‌آهن سراسری ایران در سال ۱۳۱۴ آغاز شد و علی منصور، وزیر راه و شهرسازی وقت، در دوازدهم مرداد ۱۳۱۴ لایحه‌ای برای تشکیل مؤسسه راه‌آهن دولتی کشور به تصویب مجلس شورای ملی رساند تا از اول مهر ۱۳۱۴ «نگاهداری و به‌کارانداختن همه اموال و اثاثیه و ابنیه و وسایل نقلیه و ساختمان‌های فنی متعلق به خطوط آهن و کشتیرانی دریاچه ارومیه» را به‌عهده بگیرد.

پرونده ثبت جهانی مسیر راه‌آهن سراسری شمال – جنوب ایران در یونسکو به هشت ناحیه با خصوصیات مشترک اقلیمی در داخل هر ناحیه و متمایز با سایر نواحی تقسیم شد و ۸۹ ایستگاه منتخب نیز به‌دلیل اهمیت ارزش‌های تاریخی و کارکردی مورد مطالعه و مستندنگاری قرار گرفت.

این مسیر از بندر ترکمن در شمالی‌ترین نقطه آن آغاز و به بندر امام‌خمینی در جنوبی‌ترین نقطه منتهی می‌شود و در میانه راه از ایستگاه‌های مهمی همچون قائمشهر، گدوک، گرمسار، تهران، اراک، دورود، شهبازان و اندیمشک عبور می‌کند.

مسیر راه آهن سراسری ایران شمال به جنوب
نقشه راه آهن سراسری ایران

جلسه ثبت جهانی راه آهن سراسری ایران

به گزارش ایرنا، چهل و چهارمین جلسه کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) پس از وقفه‌ای یک ساله به ‌دلیل شیوع بیماری کرونا در جهان از ۲۵ تیرماه (۱۶ جولای) در شهر فوجوی چین کار خود را آغاز کرده و تا نهم مردادماه (۳۱ جولای) ادامه دارد.

در این دور از اجلاس که به دلیل شرایط و دستورالعمل‌های بهداشتی مقابله با کرونا به شکل مجازی (آنلاین) برگزار می‌شود و صرفا اعضای کمیته بین‌الدول در فوجو چین حضور دارند، ترکیبی از موضوعات سال گذشته و امسال (۲۰۲۱ و ۲۰۲۰) مورد بررسی قرار می‌گیرد که در طول آن بسیاری از اماکن و جاذبه‌های گردشگری جهان به‌عنوان میراث جهانی معرفی خواهد شد.

پیش از این ٢٢ اثر فرهنگی، تاریخی و ٢ اثر طبیعی ایران به عنوان آثار فرهنگی ملموس و ١۶ اثر و عنصر ارزشمند کشورمان به عنوان آثار فرهنگی ناملموس در یونسکو به ثبت جهانی رسیده‌اند.

تصاویری از مراحل ساخت راه آهن شمال به جنوب

چهارم شهریورماه ۱۳۱۷، راه‌آهن شمال و جنوب به یکدیگر متصل شده و راه‌آهن سراسری ایران متولد شد. این اتفاق با محکم کردن آخرین پیچ و مهره ریل در ایستگاه چشمه سفید اراک به دست پهلوی اول صورت گرفت تا نخستین قطار از بندر شاهپور (ماهشهر فعلی) به سمت تهران و شمال روانه شود. با این رخداد، طول خط آهن ایران به هزار و ۳۹۴ کیلومتر رسید. هزینه ساخت این راه‌آهن، ۲ میلیارد ریال معادل ۲۵ میلیون پوند برآورد شده بود که گفته می‌شود از محل مالیات بر قند و شکر و دریافت مالیات از تاجران و فعالان اقتصادی ایرانی فراهم شده است.

مجموعه زیر شامل عکس‌هایی تاریخی از بهره‌برداری راه‌آهن سراسری ایران و اتصال راه‌آهن جنوب به راه‌آهن شمال است.

رضاشاه راه آهن سراسری
رضا پهلوی در ایستگاه راه‌آهن تهران آخرین پیچ و مهره راه آهن شمال به تهران را سفت می‌‌کند (۳۰ بهمن ۱۳۱۵)
رضا شاه درحال بریدن روبان افتتاح راه آهن سراسری
رضاشاه پهلوی با بریدن نوار سه رنگ، پروانه بهره‌برداری از خط آهن شمال به تهران را می‌دهد (۳۰ بهمن ۱۳۱۵)
گزارش وزیر راه به رضاشاه
رضا شاه پهلوی روی پله‌های راه‌آهن سراسری ایران به گزارش وزیر طرق گوش می‌دهد. مهندس یورگن ساکسیلد نیز در کنار وزیر ایستاده است
شرکت دانمارکی نقشه بردار راه آهن سراسری
کمپانی دانمارکی کمپ ساکس برای ساخت راه‌آهن سراسری ایران انتخاب شد. حسنعلی منصور وزیر فواید عامه، یورگن ساکسیلد رئیس این کمپانی را در سال ۱۳۰۷ به تهران فراخواند و این فرد در جلسه‌ای با حضور شاه، عنوان کرد که راه‌آهن سراسری را در ۶ سال می‌سازد. البته در این جلسه تاکید شد که کمپانی کمپ ساکس فقط اندازه‌گیری‌ها را انجام می‌دهد و گذرگاه راه‌آهن را تعیین می‌کند. سرانجام قرارداد در روز ۸ اردیبهشت ۱۳۱۲ با کمپانی کمپ ساکس بسته شد.
ساکسیلد
ساکسیلد برای ساخت راه‌آهن سراسری ایران با کمپانی‌های ایرانی، ایتالیایی و آلمانی، فرانسوی، انگلیسی، سوئدی، بلژیکی و یونانی قرارداد بست. در کنار مهندسین خارجی ۵۵هزار کارگر ایرانی در ساختن راه‌آهن سراسری ایران یاری کردند. در کنار کارگران ایرانی بزرگترین گروه ۲ هزار کارگر ایتالیایی بودند که برای خوراک آن‌ها کارخانه اسپاگتی‌سازی در ایران راه انداخته شد.
پل شیرگاه در راه آهن شمال تا جنوب
شاخصه اصلی راه‌آهن شمال، پل‌های زیبا با طراحی‌های منحصر به فردی است که در بیش‌تر موارد توسط شرکت‌های ایتالیایی انجام شده است. این پل در شیرگاه مازندران قرار دارد و تا به امروز هم در حال استفاده است.
راه‌آهن در دره تالار
راه‌آهن از دره تالار با گذر از ۵۰ تونل و پل‌های بسیار از کوه البرز بالا می‌رود
راه آهن در ایستگاه فیروزکوه
راه آهن در ایستگاه فیروزکوه
ریل گذاری کنار یک رودخانه
کار ریل گذاری راه آهن سراسری ایران در کنار یک رودخانه
پل تالار روی رودخانه
این پل «تالار» نام دارد و برروی رودخانه تالار در «زیراب» مازندران ساخته شده است. به زیبایی معماری پل نگاه کنید.
راه آهن روی پل گدوک
پل گدوک در منطقه گردنه گدوک نزدیک فیروزکوه، بلندترین منطقه راه آهن شمال ساخته شد
سه خط طلا راه‌آهن سراسری
شاهکار مهندسی و معماری راه‌آهن سراسری، موسوم به «سه خط طلا» است. مهندسان دانمارکی پس از تهیه نقشه راه‌آهن شمال متوجه شدند که راه‌آهن باید از روستای عباس‌آباد (ورسک) عبور می‌کرد و قطار پس از عبور از روستا باید با طی مسافت ده کیلومتر و نیز ۶۰۰ متر صعود، از کوهستان عبور و به سمت تونل گدوک حرکت می‌کرد که حرکت در چنین شیب تندی برای قطار ناممکن بود.
سه خط طلا مسیر راه آهن روی دامنه کوه
مهندسان تصمیم گرفتند مسیر را به شکل سه پله بر روی دامنه کوه اجرا کنند که به سه خط طلا معروف شد. طراحی این خطوط به جهت کم‌کردن شیب و افزایش ضریب قدرت لوکوموتیوها در نظر گرفته شده که برای ایرانیان ارزشی به مراتب بیشتر از طلا دارد. از این رو به این سه حط راه‌آهن که بالای یکدیگر قرار دارند به اصطلاح سه خط طلا می‌گویند.
پل ورسک مسیر قطار
راه‌آهن شمال پس از تالار از روی پل ورسک می‌گذرد؛ پلی زیبا که به دست یک مهندس اتریشی ساخته شده و افسانه‌های زیادی درباره آن وجود دارد…
طراحی و مهندسی پل ورسک
سرپرستی مهندسان محاسب و طراح پل ورسک، هانس اتو ناتر (Hans Otto Nater) مهندس سوئیسی بود که در طراحی و احداث پل و ایستگاه راه‌آهن برن سوئیس نقش داشت.
مسیر تهران به ساری و گرگان از پل ورسک
پل ورسک که در سال ۱۳۱۵ به بهره‌برداری رسید در ارتفاع ۱۱۰ متری از ته دره با دهانه ۶۶ متری و با وسایلی ابتدایی ساخته و در مهرماه ۱۳۵۶ با شماره ۱۵۳۴ ثبت آثار ملی شده است. در حال حاضر قطارهای مسافری تهران – ساری و تهران – گرگان و قطارهای باری و سوختی پس از گذشت نزدیک به ۸۰ سال هر روز چندین مرتبه از روی آن می‌گذرند.
زیبایی پل ورسک
پل ورسک علاوه بر اهمیت ویژه در صنعت حمل و نقل، از جاذبه‌های سیاحتی ایران هم محسوب می‌شود
تابلوی قدیمی ایستگاه ورسک
تابلوی قدیمی ایستگاه ورسک که اثری از آن نیست.
نیروهای آمریکایی و بریتانیایی در راه آهن شمال به جنوب ایران
نیروهای آمریکایی و بریتانیایی برای رساندن مهمات و غذا به نیروهای روسی محاصره‌شده در لنینگراد و مسکو به دست ارتش نازی، از خط آهن سراسری ایران استفاده کردند. (سال ۱۹۴۳ میلادی)
عکس قدیمی از ایستگاه راه آهن تهران
عکس قدیمی از ایستگاه راه آهن تهران
دهانه تونل شرفخانه
ورودی تونل راه‌آهن شرفخانه – قطور به درازای ۴۱۹ متر
ایستگاه راه‌آهن در کنار رود دز
راه‌آهن جنوب از صالح‌آباد نزدیک به شهر دزفول آغاز می‌شد. راه‌آهن جنوب میان بروجرد و صالح‌آباد در کنار رود دز از میان کوه‌ها و صخره‌های پولادین ساخته شد. در این راه ۱۵۰ کیلومتری بیش از ۱۵۰ تونل که روی‌هم‌رفته درازای آنان ۶۰ کیلومتر می‌شود کنده شد تا راه‌آهن بتواند از میان کوه‌های سخت و دره‌های تنگ بگذرد.
پل سیاه روی رودخانه کارون
پل راه‌آهن‌رو بر روی رودخانه کارون که به پل سیاه معروف است و ۱۴ تیر ماه ۱۳۱۲ گشوده شد.
پل راه اهن سد دز
پل راه‌آهن صخره‌های آهنین جنوب ایران را به هم پیوند زده است.
عکس قدیمی ایستگاه راه آهن بندر شاهپور
بندر شاهپور ایستگاه پایانی راه‌آهن سراسری در جنوب ایران
قطار راه آهن در کوه های زاگرس
نمایی زیبا از حرکت یک قطار بر راه آهنی میان کوه های زاگرس
۱ نظر
  1. شهرزاد باقری

    واقعا سپاس دورد به شما بابت عکسها و اطلاعات بی نظیرتون در مورد راه آهن ایران عزیزمون

ارسال نظر

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.